‘…Adıgey’in ‘koruyucusu boğadır’ diyebiliriz. Dünyaca ünlü Maykop Boğası bize (-Adıgelere-) ait. Yeni yılda boğa, kuşkusuz bizi gözetecektir. Boğa çok güçlüdür, dayanıklıdır ve iyi huyludur, çalışkandır.’
Yeni yıl göründü, kutlama coşkusu sürüyor, caddeler süslenmiş, halk alabildiğine alışveriş telaşında. Sofraya neler konacak, yılbaşı gecesi neler giyilecek, ne gibi hediyeler alınacak, bunların hazırlığı içerisindeler… En çok da yeni yıla ilişkin özel eşyalar aldıklarını söyleyebiliriz.
Beyaz Demir Boğa Yılı
Doğu takvimine göre 2021 yılı Beyaz Demir Boğa Yılı (гъучI фыжь быгъум и илъэс). Odundan, camdan, pişmiş topraktan ya da örülmüş yünden yapılma küçük boğalar market raflarında dizili. Bütün bu dizili eşyalar arasında, biz Adıgelerin farklı bir biçimde, yeni yıl işareti, damgası olan küçük bir heykel de duruyor. Tanınmış gümüş ve demir işçisi Yevtıh Asya, her bir yeni yılı bir öncekilerden farklı kılan hediyelik eşyalarla karşılıyor ve bunları Adıgeyliler için üretiyor. Bunlara 2021 yılının ilk hediyelik demir eşyaları diyebiliriz. Yevtıh Asya, altın ve gümüşten ürettiği ve “heykel” denen eşyaların yapımına başladığında, ilk ürünü Maykop Höyüğü Veŝade’den (Ошъадэ) çıkarılan küçük bir boğa heykelinin benzerini yapmak olmuştu.
Maykop Boğası
Yevtıh Asya, gümüş işleme ustası, Adıgey’in ulusal sanatçısı: “Maykop höyüğünden bir kilo ağırlığında dört küçük boğa heykeli çıkarılmıştı. İkisi altın, ikisi de gümüştendi. Ayrıca ölünün üzerindeki örtüye de on dört küçük boğa broşu dikilmişti. Bu kült (inanç) gereği yöremizin (-Adıgey’in-) “koruyucusu boğadır” diyebiliriz. Dünyaca ünlü Maykop boğası bize (-Adıgelere-) ait. Yeni yılda boğa, kuşkusuz bizi gözetecektir. Boğa çok güçlüdür, dayanıklıdır ve iyi huyludur, çalışkandır. Onun toprağı sürüşü gibi, severek işini yapan herkes hedefine ulaşacaktır”.
Yevtıh Asya, küçük Maykop boğası benzeri ve değişik büyüklükte boğalar üretti. Bunun dışında değişik takılara da boğalar yerleştirdi. Hayvan figürlerini özel güzellikte ve uyumlu bir biçimde gümüş kolyelere, yüzüklere ve küpelere işledi. Elinden güzellikler dökülüyor, hepsi çekici. 2020 yılında el ürünlerini geliştirdi ve çoğalttı. Ürettiği yeni eşyalar arasında “Yaşam Çiçeği” (ЩыIэныгъэм икъэгъагъ) adını verdiği bir heykel de bulunuyor. Heykel bir annenin çocuğuna duyduğu sevgiyi yansıtıyor. Bu heykelin üretilişinin tarihsel bir arka planı da var.
Yevtıh Asya, gümüş işleme ustası, Adıgey’in ulusal sanatçısı: “Almanya’da yaşayan soydaşımız Vıcıĥu Salih İhsan, 1992 yılında 16 çocuklu bir anneye bir hediye vermişti. Anneye verdiği madalyayı ben yapmıştım. O sıralar demiri eritmeyi ve parlatmayı henüz bilmiyordum. Dişçi Ĥuţıĵ Maryet’in desteğiyle demiri bir aletle bükerek madalyayı yapmıştık. Madalyanın üzerine işleyeceğim resmi hamurdan yapıp bebeği annesinin kucağına vermiştim. 28 yıl önce o madalyayı üretmiştim. Şimdi, artık her şeyi demirden üretiyorum. Bebek büyüten anne çiçeğe benzemez mi? Bu nedenle açılmış gül goncası üzerine anne ve bebeği oturttum.”
2020 yılında el işleri konusunda daha da uzmanlaşmış olduğunu söylüyor sanatçı. Ancak – pandemi nedeniyle – fazla eşya üretilmedi, toplantılar kısa sürdü, sergiler açılmadı. Bu nedenle kendisi ve eşi Tırkov Ruslan zamanlarını yeni yapıtların yapımına ayırdılar. Maykop kent parkında bir Altın Ev (Дышъэ Унэ) inşaatına başladılar. Bu yıl başarılı çalışmalar yaptılar. Zorlu bir iş olan yer döşemesini, ikinci kata çıkan ve değişik taşlarla işlenmiş merdiveni tamamladılar. Duvarları güzel işleme ve resimlerle süslediler. Evin ön girişi üstünde şapka, görünümünde gözetleme kuleleri yaptırdılar. Döşeme ve tavanları süsleme işinin bundan sonra tamamlanması gerekiyor.
Altın Ev için bir açılış tarihi belirlemişler. Verdikleri bilgiye göre, inşaat 1 Eylül 2021’de tamamlanmış olacak.
Yevtıh Asya, gümüş işleme ustası, Adıgey’in ulusal sanatçısı: “Kapılarımızı herkese açmak, her türlü iyi dilekli kişiyi bu konuk evimizde (haćeş) ağırlamak istiyoruz. İlk kat bir tanıtım yeri olacak. Cam raflara el işi eşyaları yerleştireceğiz, küçük eşyaları ve takıları isteyen herkes satın alabilecek, isteyenler bunları kendileri de bu evde (haćeş’de) üretebilecekler. Onlar için Altın Ev’de özel bir çalışma odası açacağız. Gelen konuklara demirin nasıl eritildiğini ve gümüş işçiliğinin nasıl bir şey olduğunu göstereceğiz.”
Gümüş işleme uzmanı bu aile yeni yılı böylesine büyük umutlarla karşılıyor. Yevtıh Asya ile eşi Tırkuav Ruslan Adıge ülkesini seven, Adıgey’in gelişmesi için çalışan ve sevgili ülkelerinin güzellikleri ile kıvanç duyan kişiler. Gelecek yılın uğurlu olması, gelen Yemıne vızı’dan (pandemiden) toplumun ürküp yılmaması, tüm Adıgey halkının sağlıklı günlere kavuşması için dua ediyorlar.
Ҭeşu Svetlan
Adıge gazeteci
Adıge mak, 30 Aralık 2020 / Kaynak
Not: Tire içindeki yazılar bize aittir.