Tevçoj Nuh, Halk Ozanı Tevçoj Śığo oğlu
Savaş sonlarına doğru Tevçoj Nuh’un Adıge ulusu için yapmış olduğu iyilikler tarihte ve ulusal anıda sonsuza değin kalacak ve unutulmayacaktır. O dönemde Çeçenler, İnguşlar, Karaçaylar ve bazı başka halklar (1) düşmana karşı yeterince direnmedikleri gibi gerekçelerle tarihi topraklarından kovulup Orta Asya topraklarına nakledilmişlerdi. Sürülecek halklar listesine Adıgeler de alınmıştı, bunu kanıtlayan belgeler vardır. Buna ilişkin belgelerin SSCB İçişleri Halk Komiserliği servislerince hazırlandığı anlatılıyor. Ama Stalin’in öneriyi reddettiği, “Adıgelerin bulunmayacağı bir Kafkasya’nın Kafkasya olmaktan çıkacağını” söylediği anlatılır.
Diğer ulusların başına gelen felaketten Adıgelerin kurtulmasında Nuh’un büyük bir payı vardır. O sıralar Stalin’i görmek üzere Adıgey bölge parti komitesi başkanı Çuamıko Aslan ile birlikte Moskova’ya gitti. Nuh’un SB Komünist partisi Genel sekreteri ile randevusuz görüşme yetkisi vardı. İki kişi Stalin’le buluştu, Adıgelerin ve Kabartayların sürülmeleri işlemi gündemden düşürüldü.
Adıgey’in büyümesi ve gelişmesi, ulusumuzun tarihini korumak için yorulmak nedir bilmeden çalışmış örnek kişilerimiz vardır. Onlardan biri de Ğobekuaylı Śığo oğlu Tevçoj Nuh’tur. Bu büyük siyaset ve devlet adamı 120 yıl önce bugün doğmuştu.
Bu kişi ilginç ve çok yönlü bir yaşam sürdürdü. Adıgey’in ekonomi, bilim, kültür ve eğitim alanında gelişmesi için büyük çalışmalar yaptı. Günümüze değin çalışmaları unutulmuş değil, adı saygıyla anılan biri. Bir kişi aduna en değerli anı da bu olmalı.
1904 yılında büyük halk ozanı Tevçoj Śığo’nun evinde doğan çocuğa Nuh adı verildi. Çocukluğu Ğobekuaye köyünde geçti, oradaki okulu bitirdi.
1926’da parti üyeliğine kabul edildi, ardından parti okulundan mezun oldu ve köylülerine okuma yazma öğretmeye başladı ve başarılı oldu. Ardından Moskova’daki Stalin adlı Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’ne gönderildi ve oradan pekiyi dereceyle mezun oldu. Okul sonrası birkaç yıl öğretmenlik yaptı. Hangi işe el attıysa başarılı oldu ve iyi bir eğitim almış olduğunu kanıtladı.
Adıgey’in o dönem yüksek öğrenim görmüş gençlerinden biri de Tevçoj Nuh idi. Ortalığın karıştığını, savaş rüzgarının estiğini gören Sovyetler Birliği üst düzey yöneticileri onu Moskova’dan Maykop’a gönderdiler. 1940-1945 yılları boyunca partinin Adıgey bölge propaganda servisi sekreterliğini yaptı. Faşistler (Almanlar) Adıgey’e geldiklerinde Tevçoj Nuh’un örgütleyici yeteneği kendini gösterdi. Görevi düşmana, Almanlara karşı verilen direnişleri örgütlemekti. Ardından parti kararıyla Maykop’ta kurulan karargâhın başına getirildi. Atlı birlikler ve diğer askeri müfrezelerin oluşturulmasında büyük katkıları oldu.
Tevçoj Nuh bir toplantıda konuşuyor
1949-1952 yılları arasında Nuh Adıge bölge yürütme komitesi başkanlığında bulundu. 1952’de öğretmenliğe dönüş yaptı. Birkaç yıl Xıĺejıy (Gelencik) kenti parti okulunda görev yaptı. 1954 – 1958 yılları arasında Maykop Öğretmen Okulu müdürlüğü yaptı. Ardından “Sotsialistiçeske Adıgey” (“Adıge mak”) gazetesi redaksiyon kurulunda çalıştı, Rusça yazıları Adıgeceye çeviriyordu.
Savaş sonlarına doğru Tevçoj Nuh’un Adıge ulusu için yapmış olduğu iyilikler tarihte ve ulusal anıda sonsuza değin kalacak ve unutulmayacaktır. O dönemde Çeçenler, İnguşlar, Karaçaylar ve bazı başka halklar düşmana karşı yeterince direnmedikleri gibi gerekçelerle tarihi topraklarından kovulup Orta Asya topraklarına nakledilmişlerdi. Sürülecek halklar listesine Adıgeler de alınmıştı, bunu kanıtlayan belgeler vardır. Buna ilişkin belgelerin SSCB İçişleri Halk Komiserliği servislerince hazırlandığı anlatılıyor. Ama Stalin’in öneriyi reddettiği, “Adıgelerin kalmayacağı bir Kafkasya’nın Kafkasya olmaktan çıkacağını” söylediği anlatılır.
Diğer ulusların (1) başına gelen felaketten Adıgelerin kurtulmasında Nuh’un büyük bir payı vardır. O sıralar Stalin’i görmek üzere Adıgey bölge parti komitesi başkanı Çuamıko Aslan ile birlikte Moskova’ya gitti. Nuh’un SB Komünist partisi Genel sekreteri ile randevusuz görüşme yetkisi vardı. İki kişi Stalin’le buluştu, Adıgelerin ve Kabartayların sürülmeleri işlemi gündemden düşürüldü.
Halkın ve kişilerin sorunlarını biliyordu.
Tevçoj Nuh babası ve kardeşi ile birlikte
Nuh büyük işler ve sorunlarla ilgileniyordu, ancak kendi köylülerine her zaman vakit ayırıyordu. Gelen kişilere yardım etmeden onları geri göndermiyordu. Nuh’un önayak olmasıyla Ğobekuaye ve Ryazanski köyleri arasındaki Pşış Irmağı köprüsü kurulmuştu. Bu denli hizmet ve iyiliği olan Nuh, gerek köyünde ve gerekse Adıgey halkı arasında büyük bir saygıyla anılıyor. 1963 yılında Nuh vefat etti ve köyü Ğobekuaye’de toprağa verildi.
Çalışmalarına büyük bir değer verildi
Adıge ulusunun bu özverili evladına toplumsal, politik ve diğer alanlardaki çalışmaları, devlet tarafından da çok değerli bulundu. Kendisine çok sayıda madalya, nişan ve başarı belgesi verilmişti, bunların çoğu İkinci Dünya Savaşı sırasındaki çabaları ile ilgilidir. Babası büyük Adıge ozanı Tevçoj Śığo’nun adını taşıyan, ardından kendi oturduğu ve sonradan müze yapılan Maykop’taki evinde babasının ve kendisinin büstleri, eşyaları ve plâketleri bulunuyor; anılarına büyük bir saygı gösteriliyor. Bir süre önce Ğobekuaye köyünde ve dışarıda yaşayan hemşerileri temsil eden bir heyet cumhuriyet ve rayon yöneticileri ile buluştu ve Ğobekuaye köyü okuluna Tevçoj Nuh adının verilmesi isteğinde bulundu.
THARKOHO Adam.
Adıge mak, 22 Kasım 2024
(1) – Toprağından sürülen halklar: Çeçen, İnguş, Karaçay, Balkar
Kalmık, Kırım Tatarları, Ahıska (Mesheti) Türkleri, Volga Almanları, Baltık Almanları ve Uzakdoğu Korelileri. – hcy
