Moskova Radyosu yayınları tüm dünyada dinlenir. Rusya 1. Programını memnuniyetle dinliyor, karşılaştırmalar yapıyoruz.
Gazeteci Nikolay Mamulaşvili yönetimindeki yayınlar kültür, sanat, eğitim ve tarih üzerine, beğeni ile izleniyorlar.
Kuzey Kafkasya yöresi (1) ve Güney yöresi (2) cumhuriyetleri geçmiş anılarına ilişkin ilginç ve eğitici programlar sunacaklar .
Atlılar, tiyatro ve zaman
21 Şubat’ta Rusya radyosu tarafından atlı tiyatro programı kapsamında verilen eski Adıge şarkıları ve benzerleri üzerine yayınlar günümüz yaşamına renk katıyorlar.
Kuzey Osetya- Alaniya atlılarının görev aldığı bir tiyatro kurulmuş bulunuyor. Nart destanı tarihinden alınma bölümlerden yararlanılarak hazırlanan büyük dram sahneleri atlılar tiyatrosunda sunulacak. Atlının (süvarinin) becerilerini sanatla buluşturmasının ilginç olacağını yönetmenler söylüyorlar.
Nart Badıneko şarkısı
Kabartay-Balkar’da hazırlanan bu yayın programı kişiyi büyülüyor. Oyuncular Nart Badıneko (Şebatınıko) üzerine değişik seslendirmeler yapmayı başarmışlar.
Adıge Cumhuriyeti, Kabartay-Balkar ve Karaçay Çerkes yöresi halk sanatçısı Tute Zavır’ın dış ülkelerdeki konserlerde Badıneko şarkısını çok kez söylemiş olduğu biliniyor.
Adıge Cumhuriyeti kıdemli sanatçısı, ünlü şarkıcı Kazane Setenaye’nin Badıneko şarkısına ilişkin yorumu da ilgi çekici. Sesi duru ve temiz, yiğidin karakterini de çarpıcı bir biçimde canlandırıyor.
Adıge Cumhuriyeti, Kabartay-Balkar ve Karaçay-Çerkesiye kıdemli sanatçısı Apenes Astemir, radyodan dinlediğimiz kadarıyla eski Adıge şarkılarına değişik yorumlar getirmeyi başardı. Genç besteci Kabardeko Murat ulusal düşünce ve anılardan yola çıkarak, eski şarkıları besteliyor. Nart Badıneko şarkısı Apenes Astemir’in sesinde yeniden canlanıyor, yiğidin ne denli büyük bir yiğit olduğunu derinlemesine öğrenmek istiyorsun.
Nart Badıneko (Şebatınıko) büyük gruplar içine katılmayı, onlarla söyleşilerde bulunmayı seven biri değildi. Acıma (merhamet) duygusu güçlüydü, yiğit ve zorda kalan kişilere yardım eden biriydi, karakteri böyleydi. Zor durumda kalana yardıma koşan gerçek bir kahramandı.
Badıneko konusundaki şarkı Rusya radyosundan okundu.
Maykop’ta oturan, büyük toplum emekçisi, DÇB yönetim kurulu üyesi Meşfeşşu Necdet’in de akşam konserinde Badıneko şarkısını okuduğuna tanık olduk. Necdet de şarkıyı kanatlandırmak için değişik bir yaklaşımda bulunmayı başardı, yüksek sesiyle salonu çınlattı.
Kafkas karakter ve gelenekleri üzerine Nikolay Mamulaşvili ’nin hazırladığı program parçalarından bazılarını radyodan dinliyoruz.
Adıge giysileri
Ulusal giysi ustası, ünlü terzi Gume Larise’nin Adıge giysisi ve süslemelerine ilişkin medya haberleri iç açıcı.
Adıge kadını saye (Adıge entarisi) giydiğinde, giysiyi taşıma eğitimi almış olan kadın hemen kendini belli ediyor. Dünyaca ünlü “Nalmes”, “İslamıye”, “Kabardinka” ve diğer topluluklar sahne aldığında, ilkin sanatçıların giysilerine bakıyoruz.
Gume Larise, Adıgey’in bir devlet düzenine kavuşmasının 100. Yılı için önümüzdeki yıl yapılacak festivaller ve toplantılar için hazırlık çalışmalarına katılıyor.
- Ulusal giysiyi yenileme çalışmalarına içimden gelerek katılıyorum, – dedi Gume Larise.
Sofra geleneği, konuk ağırlama…
Nikolay Mamulaşvili’nin hazırladığı Adıge sofrası, konuk karşılama ve diğer gelenekler ilginç örnekler olarak ilgi çekiyor.
Ulusal el işleri yapılan “Nane” (Нанэм ) adlı iş yeri yöneticisi Neğuç Aslan üzerine verilen programı gazeteci Haćemız Susane hazırladı.
Üç ayaklı Adıge sofrasının kullanılma kolaylığını belirterek konuşmasına başlayan Neğuç Aslan, gelenek ve usullerin sofrada nasıl uygulandığını, konuğun oturacağı yerin nasıl belirlendiğini ve daha başka geleneksel yöntemlerin neler olduğunu ve bunların anlamlarını anlattı.
Adıgece, ulusal örgü ve el işlerini öğrenmeleri için çocuklar “Nane” de bir araya getiriliyorlar. Toplantılarda Adıgey’in ünlü kişileri Bırsır Abdulah, Ğuće Zamudin, Vınereko Raye, şarkıcılar Bışteko Azemat, Źıbe Mıhamet, Bédanıko Zamire, Vınereko Zarét, Śışe Zaret ve diğer ünlülerle karşılaşılıyor.
Tanınmış arkeolog Tev Aslan ulusun tarihi, gelenek ve görenekleri, karakteri, gençlerin yetiştirilme biçimleri, ulusal hafıza (лъэпкъ шIэжь) ve geçmiş yaşam üzerine bilgilendirmede bulundu.
Adıgelerin toplantı yeri
Kabartay-Balkar ve Adıge Cumhuriyeti gençleri birbirlerini ziyaret ediyorlar. Gençler “Nane”de bir araya geldiler, Adıgelerin bayrağını bina önüne asıp dalgalandırdılar. Soydaş gençler tanışıp konuştular ve birlikte dans ettiler.
Eskiden Adıgelerin yeni yılı nasıl karşılamakta oldukları “Nane” de tiyatro gösterisi biçiminde yeniden canlandırıldı. Müze çalışanları ve ünlü sporcular da “Nane”ye çağrıldılar.
- Adıgey olarak Rusya radyo yayınlarında daha fazla yer almak istiyoruz, – diye görüşlerini açıklıyor Cumhuriyet “Adıge Xase” hareketi merkez yönetim kurulu üyesi Neğuç Aslan, – Cumhuriyetimizin devlet olarak kuruluşu tarihini Rusya’da daha genişliğince tanıtmak istiyoruz.
Yemţıĺ Nurbıy
(1) – Kuzey Kafkasya yöresi (okrug) cumhuriyetleri – Karaçay-Çerkes, Kabardey-Balkar, Kuzey Osetya-Alaniya, İnguşetya, Çeçenya ve Dağıstan, ayrıca Stavropol Kray.
(2) – Güney yöresi (okrug) cumhuriyetleri – Adıgey, Kalmukya, Kırım, ayrıca Rostov, Volgograd, Astrahan oblastları, Krasnodar Kray ve Sivastopol Federal Kenti.
Adıge mak, 3 Mart 2021