Adıgey’in ekonomik kazanımlarından biri tarım alanında en gelişmiş federe birimler – cumhuriyetler ve yöreler – arasına katılmış olmasıdır.
Cumhuriyette 333,4 bin hektar (3 milyon 334 bin dönüm) tarım toprağı bulunuyor. Belediyeler tarafından işlenmeyen arazi kalmamış gibidir. Uzun yıllardan beri Adıgey, edilen ürün bolluğu yönünden en önde olan yöreler arasındaydı. Örneğin, 2008’de elde edilen 500 bin ton ürün, 2016’da 700 bin tona, 2020’de 735 bin tona ulaştı.
Cumhuriyet topraklarında buğday, ayçiçeği, arpa ve diğer ürünleri, kendimize yetecek ölçüde üretir olduk. Tohum üretim enstitülerimiz ve diğer tarımsal araştırma enstitülerimiz de var, toprağın durumuna ve özelliğine, iklim koşullarına dayanıklı tohumlar üretmeyi başarıyoruz. Çiftçilerimiz gelecek yılın tohumunu kendileri de ayırır, seçebilir oldular.
Bu son beş altı yıl içinde pirinç üretimi Adıgey’de gelişti. Tahtamukay, Tevçoj, Krasnogvardeysk ve Şevgen rayonları ile Adıgekale’de pirinç üretimi yapılıyor. Pirinç üretilen alanlar her yıl genişliyor. 2018’de 5,2 bin hektar gibi bir araziye pirinç ekilmişti, 2020’de miktar 9 bin hektara ulaştı.
Hayvancılık da gelişme içinde. Şu an cumhuriyette 47 bin büyük baş hayvan besleniyor. Sayının 24 bini süt ineği, ayrıca 80 bin domuz da besleniyor, koyun ve keçi sayısı 61 bin 600.
Tavukçuluk da gelişme içinde. Binlerce tavuk yetiştirilen tavuk çiftliklerimiz var. Bunun bir sonucu olarak cumhuriyetimizde elde edilen hayvan eti ve tavuk eti miktarı arttı. Örneğin, 2020’de 26 bin ton et işlendi.
Gıda üretiminde de gelişme var. 2020’de 23 bin ton süt ürünü, 30,6 bin ton marmelat, 33,1 ton meyve ve sebze konsantresi, 3,6 bin ton un, 424 milyon adet kutu konserve, 28,5 bin ton Ayçiçek yağı elde ettik.
Adıge peyniri cumhuriyetin adını duyuran ürünlerden biri. Bu peyniri üretme izni – Rusya’da – sadece Adıgeyli firmalara ait. Şu sıralar bu peyniri üretme izni 9 işletmeye verilmiş bulunuyor. İşletmelerin hepsi Adıge Cumhuriyeti toprakları içinde.
2018’in 10 ayında peynir ya da peynir katkılı 11,1 bin ton gıda maddesi üretildi, miktar 2019’da 17,2 bin ton, 2020’de 19,4 bin ton oldu. 2017’de öngörülen proje gereği, 2017’ye göre süt ürünleri üretiminin 2023’te 15 bin ton daha fazla olması hedefleniyor.
Adıgey’de şu an keçi peyniri de üretiliyor. “Mirnıy Adıgey” firmasına ait keçi besleyecek ve keçi sütü ürünleri üretecek bir yatırım projesi, tesisi Maykop rayonunda bulunuyor. Yılda 2000 litre süt toplanıyor. Küçük bir fabrikada süt ürünleri, Adıge peyniri de dahil, peynir çeşitleri, küçük çocuklar için yiyecekler üretiliyor.
Cumhuriyette küçük çocuklar için yiyecek üreten daha başka tesisler de var. “Kompleks-Agro” firmasının meyve ve sebze ürünlerinden ürettiği ürünler de var. Yılda 15 bin ton bu tür yiyecek üretiliyor.
Adıgey’in başarılarından biri de eski “Çerkes Meyve Bahçelerini” yeniden canlandırmış olması. Değişik cinsten elma ve armut, kiraz, vişne ve diğer meyve ağaçlarının yetiştirildiği beş bin hektar tutarında bahçeler bulunuyor.
Adıgey’de çok sayıda değişik çilek ve fasulye cinsleri yetiştiriliyor, sebze yetiştirmede yararlanılan sıcak su komplekslerimiz de var, kırlarda da öyleleri çok, kavun, karpuz ve dolmalık kabak yetiştirilen yerler arttı, aileler kendi özel bahçelerinde de bunları yetiştiriyorlar.
Ülkede (RF) tarımı geliştirmek için hazırlanan programlar kapsamı içinde Adıgey de yer alıyor.
Öncülüğünü RF Devlet Başkanı’nın yaptığı ulusal projelerden “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere ve Bireysel Girişimlere Destek” programına bağlı olarak, Adıgey’de tarım çiftliklerine destek sağlanıyor ve tarımsal iş birliğini geliştirmek için hibe yardımları yapılıyor.
“Uluslararası işbirliği ve ihracat” adlı ulusal projeyi gerçekleştirmek için Adıgey’de üretilen ve dış ülkelere ihraç edilen ürünleri artırmak için yeni pirinç üretim alanları ayrılıyor. Hibe ve sübvansiyonlar dışında, uygun kredi destekleri de sağlanıyor.
Köylerin statü ve yapıları bozulmadan geliştirilmeleri için uygulanan program da devletin tarım destek programı içinde yer alıyor. Program çerçevesinde doğal gaz, içme su boru hatları, köylere uzanan oto yollar yapılıyor, genç ailelere ve uzman kişilere öncelikle konut veriliyor.
“Kırsal yörelerin kalkındırılmaları” adlı programın yardımıyla köylerde sağlık ocakları, kültür evleri, spor alanları ve çocuk oyun alanları kuruluyor, olanlar da yenileniyor, restore ediliyor.
RF Devlet Başkanı’nın ulusal amaç ve stratejik sorumluluklar konulu kararı gereği, cumhuriyette kabul edilen yöre projeleri de tarımın geliştirilmesine hizmet ediyorlar.
HUT Nefset.
Adıge mak, 2 Ekim 2021