Tamriko Osadze: “Adıgeceyi Çocukluğumdan Başlayarak Öğrendim”

Soydaşımız olmayan, ama Adıgeceyi öğrenenlere saygı duyuyorum. Dahası, onları kendi yakın akrabalarım gibi görüyorum. Bugün sizinle tanıştırmak istediğim kişi Adıge Cumhuriyeti Milli Tiyatrosu sanatçılarından Tamriko Vesaźe’dir (Osadze). Oyunculuk (aktris) eğitimini Moskova’da aldı, Maykop’a döndü, Adıgece bildiği için Adıge Tiyatrosu’na alındı, Adıgeceyi kullandığı için ulusal sanat bilimine ağırlık verdi.

Y. Vhtanov adını taşıyan akademik tiyatroda çalışırken, B. Şukin adlı Moskova’daki tiyatro enstitüsünden mezun oldu. Geçen yıl Maykop’a döndü ve Adıge Ulusal Tiyatrosu’nda çalışmaya başladı. Hurıme Huseyn’nin “Goşemıde yınısexedaće” (Goşemıde’nin Gelin Adayını Bulması) piyesinden uyarlanan temsilde Ruzane rolünü canlandırdı. Mamıy Yerecıbe’nin “Pselıhoxer” (Talipliler) piyesinden sahneye uyarlanan temsilde de Susane rolünü çok başarılı bir biçimde oynadı. Ulusal tiyatromuzun bu genç yeteneğini gazetemizde ağırladık ve ona sorular sorduk.

– Tamriko, Adıgeceyi nasıl öğrendin? Sen Hurś kökenlisin (Xъурц, Gürcü’sün), ama anadilimiz Adıgeceyi mükemmel konuşuyorsun. Adıgeceyi sana kim öğretti?

– 20 yıldan çok bir zamandan beri Cırakıye köyünde (*) yaşıyoruz. Annem ile babam ablamı da yanına alıp Gürcistan’dan Adıgey’e geldiler ve Cırakıye köyüne yerleştiler. Cırakıye’de doğdum. Cırakıye okulunda okudum, Adıgece dersi öğretmenim de Kağazej Sariyet idi. İlkokul sınıflarını bitirdikten sonra seçim yapma durumuyla karşılaştım: Okul bitene değin Adıgece ders görecekler arasında yer alacak ya da Adıgece öğrenmekten vazgeçenler (Rusça okuyacaklar) arasında yer alacaktım?

Ben Adıgece dersini okuyarak okulu bitirmek isteyenler arasında kaldım, – diye gülümseyerek sözlerini tamamladı, bizim de söylediklerine sevindiğimizi gördü.

– Peki Gürcüce biliyor musun?

– Biliyorum. Ailemizde Gürcüce konuşulur. Babam Hviça Anzoriyeviç Kutaisi kenti doğumlu, annem Liya Romanovna Gürcistan’ın Zestafonski rayonundan. Ablam Hatune anadilini biliyor. Gürcüce ve Adıgece sesler az farklı, ama alfabeleri tamamen ayrı. Ben bir Adıge köyünde doğduğum ve orada yaşadığım, Adıgelerle beraber büyüdüğüm için Adıgeceyi öğrendim.

Henüz 22 yaşına ayak basmış olan bu genç kızı ilgiyle dinliyorum. Gözlerinden çimen yeşili bir gülümseme yansıyor. Sevimli, uyanık ve hızlı konuşuyor ve açık sözlü.

– Aktris (kadın oyuncu) olmayı nasıl seçtin?

– Çocukluğumdan beri tiyatroya tutkundum. Dansları, şarkıları ve dram sahnelerini severdim. Köy kulübünden ayrılmazdım. Oradan doymadan ayrılmayacağımı annem hep söylerdi. Annem hekim olmamı istiyordu. Ailemizden hiç oyuncu çıkmamıştı. Babam inşaatçı, annem terziydi, ablam ekonomi öğrenimi gördü. Ben işte böyle oldum, – gülümsüyor. Okulu bitirmek üzere iken Moskova’dan tiyatro oyuncu seçici Vladimir Sajin ile Valeriy Markin’in Maykop’a geldiklerini ve genç duydum. Duyar duymaz yanlarına gittim.

– Onlara ne okudun, ne gibi bir temsil parçası sundun, anımsıyor musun?

– “Katyuşa” şarkısını söyledim, İ. Krilov’un “Eşek ve Bülbül” masalını okudum, E. Asadov’un “Gözlerinde Boğulacağım, Olur mu?” şiirini ezbere okudum. Gençler arasında iki gün boyunca seçim yaptılar. Şukinskiy Enstitüsü rektör yardımcısı Tatyana Polivanova Beğuŝe Bella ile beni seçti. Köye dönmeden anneme telefon ettim, şaşırdı, başarılı olacağımı ummuyordu. Moskova’ya gittik, dört yıl “Şukinskiy”de okudum.

– Moskova’ya gittiğin o yıllar ne gibi yıllardı, aklında kalan ilginç anıların var mı? Öğrenim sonrası Moskova’da kalmak istemedin mi?

– Giderken döneceğimi biliyordum, – Tamriko gülüyor. – Tiyatro eğitimi dışında model olarak da çalıştım, film çekimlerinde ve tiyatro gösterilerinde de rol alıyordum.

Moskova “Modern Dram Tiyatrosu’nda” çalıştım. Çocuklar için “Despicable Me” (Çılgın Hırsız), “Pamuk Prenses ve 7 Cüceler” piyeslerini sahneledim. Zaman ilginç geçti. Şuka’da (tiyatro) Buryat, Abhaz ve Azerbaycan ulusal stüdyoları vardı. Adıge stüdyosunda üç kişiydik, ben, Beğuşe Bella, Kabartay-Balkar, Baksan’dan Beğ Cambolet. Bella Moskova’da kaldı, Cambolet Arhangelsk’e gitti, ben de Maykop’a döndüm.

“Modern Dram Tiyatrosu” müdürü Artem Danin benim kalmamı, Moskova’da çalışmamı istedi. Ben kararlı olarak geri döndüm. Eylül 2022’den beri aktris (kadın oyuncu) olarak AC Ulusal Tiyatrosu’nda çalışıyorum.

– Kısa çalışma süren içinde iki rol aldın, “Pselıhoxer” (Talipliler) oyununda Susane rolünden sonra adını yıldız oyuncular arasına yazdık, – Tamriko, memnun kaldığını belirtircesine gülümsedi.

– Deneyimli ve benden daha yaşlı artistlerin yanında rol almaktan korkmuştum. Adıgece’mden korkmuyordum. Bana verilen Susane rolü beni kaygılandırmıştı. Yaşlı oyuncularla genç oyuncuların oyun biçimlerini karşılaştırmayı öğrendim.

Şıham ile Susane arasındaki ilişkiyi ortaya koyduktan sonra, onu sahnede ve her karşılaşmada yinelemeye ne gerek vardı? Bu soru beni endişelendiriyordu. “Role odaklanmak, “ruh katmak” ve yeteneğini rolde ortaya koymak gerekir!” – dedi bana Kukene Murat. Ondan sonra rolü aldım ve öğrendim. Tahtamukay ve Pseytuk beldelerinde “Pselıhoxer” i (Talipliler) oynadık. Baş premier Maykop’ta sahnelendi.

Çok sayıda kişi tarafından izlendik ve değişik mekanlarda oyunlar sahneledik. Maykop’taki temsilde piyese kattığımı gücün daha farkına vardım. Komedi türü oyun sergiliyorduk, yine de kişilerin düşünce ufkunu genişletmek istiyordum.

Şıham’ın Susane’yi kadırır, tuzağa düşürür gibi davrandığı durumlarda, “Peki, şimdi ben ne yaparım?” diye yumruklarını üst üste getirdiğini ve endişe içine düştüğüm durumlar oldu. İzleyenlerin temsil ettiğim bu küçük kıza acımalarını, bu anı unutmamalarını, “zavallıcık, çaresizlik içinde” demelerini istemiştim. Rolümü de o anlamda oynadığım düşüncesindeyim.

– Susane rolünü başardığın kanısındayım. Adın Tamriko, ancak ben seni Susane diye anmamak için kendimi zor tutuyorum (Tamriko gülüyor). Senin canlandırdığın Susane bambaşka bir Susane oldu, niye dersen piyesteki monologlar, Şıham ile senin karşılıklı konuşmaların, kesinti yapılmadan, oyunda olduğu gibi sunuluyor. Genç kızın üzüntüsü, kaygısı, sevdiğinin kendisini kandırdığını sanması, zayıflık belirtileri göstermesi, bütün bunları başarı bir biçimde oynadın, izleyiciyi seni koruma içgüdüsü içine soktun.

– Evet, “Talipliler” piyesindeki genç oyuncular olarak bir ailenin bireyleri imişiz gibi kaynaşmışız. Bu rolü bana verenlerden Allah razı olsun, çok sevinçliyim. Müdürümüz Açumıj Rustam da Haçik rolüyle aramızda oynadı. “Sahnede iken müdürünüz değilim, sizin gibi sıradan bir oyuncuyum sadece”, – diyor. “Talipliler” oyunundaki kişiler olarak yeni bir temsilde görev alsak çok iyi olur diye düşünüyorum. Uyumlu bir topluluk oluşturduk.

– Tamriko, tüm arzularının gerçekleşmesini Tanrıdan dilerim! Ulusal tiyatromuzda nice ilginç rollerde görev almanızı diliyorum.

– Teşekkür ederim.

Tev Zamir.

(*)- Cırakıy, Adıgey’in Şevgen rayonunda Farz deresi kıyısında 1000 üzeri nüfuslu bir Adıge (K’emguy) köyü -hcy

Adıge mak, 3 Nisan 2023