Adıgecenin Öğretilmesinde Karşılaşılan Sorunlar

Toplantıyı Adıge Cumhuriyeti Başkanı Kumpıl Murat’ın direktifleri gereği Başbakan Keraşe Anzavur yönetti.

Toplantıya katılanlar okul öncesi çocuklar ile okullardaki öğrencilerin Adıgece eğitimi sorunu ve  bunların yasal bir dayanağa dayandırılmaları ve bunun için projeler hazırlanması gibi konuları ele alıp  görüştüler.

Adıge Cumhuriyeti Başbakanı Keraşe Anzavur’un konuşmasında, Adıgey’in bir devlet kuruluşuna kavuştuğu tarihin 100. yılı nedeniyle çok sayıda proje hazırlandığı ve uygulamaya konduğu belirtildi. Bunlar arasında Adıge dilinin korunması ve geliştirilmesi, dil ve kültüre bağlı örnek uygulamaların gelecek kuşaklara aktarılmaları projeleri de vardı.

“Hepimiz cumhuriyetimizin zengin bir kültürel mirasının bulunduğunu, bunun içinde Adıgecenin büyük bir önem taşıdığını biliyoruz. Adıge dili sayesinde örnek Adıge insani değerleri, güzel ulusal geleneklerimizi ve ulusal moral değerlerimizi (гушъхьэлэжь) yüzyıllar boyunca güçlendirerek ve zenginleştirerek bugünlere getirdik. Adıgey Başkanı, Adıgecenin korunması ve güçlendirilmesi, gelecek kuşakların Adıgeceyi severek ve benimseyerek öğrenmeleri, bu konuda elimizden geleni yapmamız için bizleri görevlendirdi, – dedi Keraşe Anzavur.

Adıge Cumhuriyeti eğitim ve bilim bakanlığını temsilen gelen Yevgeniy Lebedev’in açıklamasına göre, 2020 yılı eğitim programında Adıge dili ve Adıge edebiyatı konulu 6 program federal ders kitapları listesine kaydedildi. “Anadili Adıgece” (Адыгэ ныдэлъфыбз) adlı okuma kitabı da, ilk federal kitaplar listesinde yer almıştı. 2021 yılında Adıgece ders kitaplarının yayımlanması için Adıgey’e 8 milyon ruble (130 bin dolar) hibe yardımı almıştır.

Daha fazla sayıda ders kitabının basılması için bu yıl 15 milyon ruble (250 bin dolar) para talebinde bulunduk.

1 -11 sınıflarda okutulacak Adıgece edebiyat ders kitapları şu sıralar basılma aşamasında. Açıklandığına göre Adıgey’deki 7 belediyeye bağlı 15 çocuk yuvasında Adıgeceyi öğretme amaçlı pilot proje uygulaması sürüyor. Okul öncesi bu kurumlarda toplam 7,100 çocuğa Adıgece öğretilmeye çalışılıyor.

AC Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü bölüm başkanı Ançoko Suret’in bildirdiğine göre, AC eğitim ve bilim bakanlığı ile AC Sosyal Bilimler Enstitüsü uzmanları Vladikavkaz kentindeki Alanski gimnazyumunda (okulda) Osetçenin nasıl öğretildiğini inceliyorlar.

AC Devlet Meclisi – Hase’nin eğitim, bilim, gençlik sorunları, spor, kitle iletişim ve sivil toplum örgütleri komitesi başkanı Şevgen Tembot’un açıklamasına göre, resmi bir dil olan Adıgece federal ve yöresel (cumhuriyet) yasalara uygun bir biçimde Adıgey’de öğretiliyor. Cumhuriyetin devlet organları önemli sosyal sorunlara eğilme sırasının geldiğini söylüyorlar, 1 Aralık 2022 tarihinden itibaren yeni yasa  yürürlüğe girecek. Adıgece de bu yasa kapsamında öğretilecek.

AC Sosyal Bilimler Araştırma Enstitiüsü Müdürü Lıuj Adam, Adıgecenin korunması ve öğrenilmesi amaçlı düzgün bir yaklaşım biçiminin 2019 yılında bir proje ofis olarak kabul edildiğini açıkladı. Adıge Devlet Üniversitesi’nin “Dağ Efsanesi” adlı okuma ve dinlenme kampı gibi “Adıge Ülkesi” ( Адыг ленд) adlı ikinci bir etno-dil kampının kurulacağını da bildirdi. Ofis çalışanları “İslamıy” topluluğu şarkıcıları ile birlikte “Küçük erkek ve kız çocukları için beşik türküleri” (Шъэожъые ыкIи пшъэшъэжъые анахь цIыкIухэм апае кушъэ орэдхэр) adlı proje üzerindeki çalışmaları tamamlamak üzereler. Bu arada gözde çizgi filmler de Adıgeceye çevriliyor, Kabardey-Balkar bilim çevreleri ile birlikte ek dil çalışmaları da yürütülüyor.

“Adıge Hase” (Xase) Başkanı Lımışeko Ramazan dil konulu çalışmalar konusunda konuştu. Adıge Hase’nin girişimiyle nahıjlar, gençler, ebeveynler, koruyucu aileler ve öğretmenlerle görüşmeler yapıldı, dedi. Osetçeyi koruma altına alma amaçlı UNESCO ile Kuzey Osetya Cumhuriyeti arasında yapılan anlaşma ve yapılan çalışmalar incelendi. Bundan başka Adıge Hase Adıgecenin öğrenilmesi konusu üzerinde titizlikle duruyor, etnodiktasyon (etnografik-dil diktesi) sorunu ile ilgili görevler geciktirilmeden yerine getirilmeye çalışılıyor. Dış ülkelerdeki Çerkesler de internet aracılığıyla çalışmalara katılıyorlar.

Toplantı sonunda Adıgece öğretilen çocuk yuvası sayısının çoğaltılması, Adıgecenin korunması ve geliştirilmesi amaçlı etkinliklerin (bilgi yarışmalarının, vb^lerin) artırılması kararları alındı. Projelerin verimli bir biçimde uygulamaya konması gereği üzerinde de duruldu.

Başlatılan çalışmalar kapsamında her yaştan kişilere Adıgece öğretilmesi, kurslar açılması önerilerinde de bulunuldu.

Cumhuriyet kuruluşlarının internet sayfalarında iki resmi dilde (Rusça, Adıgece) yazıların çoğaltılmaları, Adıgece yayın yapacak bir You Tube kanalının açılması, imla sözlüğü, Adıgece metinler, otomatik araştırmalar için internet programları oluşturulması, düzgün metinler yazılması ve başka görevler üzerinde de duruldu.

AC Başkanlı Basın Servisi

Adıge mak, 28 Kasım 2022

https://adygvoice.ru/…/%d0%b0%d0%b4%d1%8b%d0%b3%d0%b0…/