Çerkesçenin Korunması için Adıgey’de Yapılan Çalışmalar
Maykopta Adıgecenin korunması ve yaşatılması içerikli bir toplantı yapıldı.
Toplantı, Adıgecenin korunması, geliştirilmesi ve kullanılması için, 2019 yılı içinde devlet okullarında yapılan Adıgece ile ilgili çalışmalara ilişkindi. Eğitim bakanı bu konuda bilgilendirici bir konuşma yaptı.
Çerkes dilinin öğretilmesi konusunda, Maykop’ta Adıge Cumhuriyeti Önderliği (Łışha) katında kurulu olan Konsey’de bir bilgilendirme toplantısı yapıldı. Cumhuriyet Önderi Kumpıl Murat’ın talimatıyla toplantıyı Adıgey eğitim bakanı K’ereşe Anzavır yönetti.
– Bu yıl dilimizi koruma amaçlı çalışmalar yaptık, yapmamız gereken daha çok şey var, – dedi bakan. – 2019 yılında, 1-11 sınıflarda toplam 7,258 öğrenci Adıgece dersini okuyor, geçmiş yıla göre sayıda 187 artış var. Resmi dil kapsamında Adıgeceyi 17,261 öğrenci, Adıge edebiyatı dersini de 26,450 öğrenci okuyor. Cumhuriyetteki 150 okulda 273 öğretmen Adıgece ve Adıge edebiyatı derslerini okutuyor (1).
Bakan, bu yıl, Łıuj Adam (2) başkanlığında, Adıgeceyi koruma ve geliştirme amaçlı bir Proje Ofis‘in kurulduğunu söyledi. Proje Ofis, Maykop’ta ilk ve orta dereceli 4 okulda – Adıge Cumhuriyeti gimnazyumu, N 2,5,7 okulları – daha yoğun bir Adıgece öğretim yapılmasını planladı. 2019 yılı eylül ayında 1. sınıfa yeni kaydolan 161 öğrenciye anadili Çerkesçe öğretilecek. Gerekli çalışma düzeni, bilgisayar, internet ağı, kitap ve yardımcı ders araçları için bu 4 okulun her birine birer milyon ruble (15,500 dolar) tahsis edildi
Eğitim bakanı bu yıl Adıgece bilgi yarışmalarına katılan öğrenci sayısında da artış olduğunu belirtti. 9-11. sınıflardan yarışmalara katılan 82 öğrenciden 41’i başarı belgesi aldı.
Adıgece devlet sertifikası almak için 173 kişi başvuruda bulundu ve başarılı oldu.
– Cumhuriyet olarak “Federal Ders Kitapları Listesi”ne (Федеральный перечень учебников) yazılmak istiyoruz, – dedi
K’ereşe Anzavır. – Listeye şimdilik sadece Tatarlar (Kazan Tatarları) yazılmış bulunuyor. Biz de bu yıl önemli bir adım attık, listeye girmek için hazırladığımız 13 programı Moskova’ya gönderdik. Biri kabul edildi, diğer 12 program incelemede, en kısa sürede bu programları da listeye aldırmak için uğraşıyoruz (3). Okulların gereksinim duyduğu ders kitaplarını yayımladık, bu iş için 10 milyon ruble (62 bin dolar) harcadık. Bu sorunu da aşmış bulunuyoruz.
Önümüzdeki öğretim yılında Konsey ‘in gündeminde olan projeler bakan tarafından uygun bulundu. Bunlar arasında kreşlerden ve ana okullarından başlanarak Adıgeceyi ciddi bir biçimde öğretme kararı da var. Bu iş için, pilot uygulama olarak kentlerde bulunan çocuk yuvalarından 9’u seçildi. 2020 yılında bu yuvalara (kreşlere) verilecek çocuklara, bakıcı öğretmenleri tarafından yoğun bir Adıgece öğretim programı uygulanacak. Aynı biçimde, yaratıcı çocuk oyunlarının (KBH) Adıgece olarak uygulanması da gündemde. Çizgi filmlerin Çerkesçeye çevirilmeleri süreci sürüyor.
Kültürel olanaklar yardımıyla kültür bakanlığı tarafından Çerkesçenin korunmasına ilişkin yapılan çalışmaları, bakanlığın ilgili bölüm başkanı yardımcısı Ŝevapṡeko Aminet (ШъэуапцIэкъо Аминэт) açıkladı. Aminet’in açıklamasına göre, bu yıl, anadilini öğrenme ve koruma amaçlı 600 kadar etkinlik düzenlendi, etkinliklere 60 bin üzeri kişi katıldı.
Ardından öğretmen kadrolarının hazırlanması konusunda Adıgey Devlet Üniversitesi Adıge Filolojisi ve Kültür Fakültesi dekanı Hamırzeko Nuryet de bir konuşma yaptı. Bu yıl fakültemize kaydolmak için 42 kişi başvuruda bulundu. Kontenjan ise 25 idi. Dekan, daha sonra fakültede yapılan diğer çalışmalara değindi.
Konsey’in gelecek yıla ilişkin çalışma programı belirlendi ve karar altına alındı.
Eŝıne Susan, Adıge mak, 23 Aralık 2019
1 – Adıge edebiyatı dersi, seçmeli ders statüsüyle haftada 1 ders saati olarak liselerde Rusça olarak okutulabiliyor. Artış bundan olabilir. Ayrıca Proje Ofis’in 4 okulu lise bölümlerinde Adıge edebiyatı dersi haftada 1 saat olarak Adıgece okutulacak.
2 – Łıuj Adam (ЛIыIужъу Адам/ Тлеуж Адам) (d. 1951) – Adıge politikacı ve düşünce adamı. Adıge Parlamentosu’nun ilk başkanı, şimdi Adıge Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü ve Proje Ofis müdürü.
3 – Adıgece okutulacak ders kitaplarını “Federal Ders Kitapları Listesine” aldırmak gerekiyor. Tataristan’dan sonra Adıgey’in de ders kitaplarını listeye aldıran ikinci cumhuriyet olduğu söyleniyor. Konu ile ilgili bir haber için bk. -http://adygvoice.ru/2019/09/26/%D0%B7%D1%8D%D0%B3%D1%8A%D1%83%D1%81%D1%8D%D1%85%D1%8D%D1%83-%D0%B4%D1%8D%D0%BB%D1%8D%D0%B6%D1%8C%D1%8D%D1%89%D1%82%D1%8B%D1%85/
Son güncelleme : 08. 02. 2021
