Yaşlı Jemadıv’ın Öldürülmesi
Eskiden Nartlar arasında kocamış yaşlıların öldürülmesi geleneği vardı. Jemadıv da (Жэмадыу) iyice yaşlanmış, kocamıştı.
Öldürülme zamanı geldiğinde Nart Xase’si (Nart Meclisi) toplandı ve öldürme kararı aldı.
Atlı ve yaya olarak durum dört bir yana duyuruldu:
– Bugün öğle vakti Jemadıvıj (Kocamış Jemadıv) Ölüm Kurultayı (ЖъыукI Хасэ/Ĵıvıq Xase) tarafından uğurlanacak. İsteyen herkes Aleglerin evine buyursun.
Ayağı yere basan yaşlı ve genç, herkes kurultayın toplandığı yere geldi.
Büyük bir topluluk oluştu. Kurultay (Хасэ), alanın yüksekçe bir yerinde toplanmıştı.
Orada zurnalar (Сырын) ve davullar (шъонт1ып1) çalınıyor ve coşkulu şarkılar söyleniyordu.
Yaşlı Jemadıv, koluna iki kişi girmiş halde alanın ortasına getirildi ve ayağa dikildi.
Kurultay Başkanı ayağa kalktı ve “Fıçının yanına getirin” dedi.
Jemadıvıj içki fıçısına (мамжъые-пхъэчай) yaklaştırılıp orada durduruldu.
Kurultay Başkanı Cılahsten de (Джылахъстэн) fıçıya yanaştı.
İçki sunucusu (гъошIэс) yaban öküzü boynuzundan kadehi (домбаибжъэ) zehirli içki ile doldurup Cılahsten’e uzattı.
Cılahsten içki dolu boynuzu aldı ve Nart geleneği gereği içki kadehi üzerine bir ĥoĥu (dilek) konuşması yaptıktan sonra Jemadıvıj’a döndü:
– Hey Koca Nart, elden ayaktan düşen, artık çalışamayan ve ava gidemeyen Nartları Xase’nin (hase) uğurlaması gelenektendir.
Bunu sen de çok iyi biliyorsun, bu bakımdan bu son içeceğin içkiyi Tha’nın (Tanrı) sana helal etmesini dileyelim, diyerek boynuzu Jemadıvıj’a uzattı.
Jemadıv boynuzu aldı ve Nart Xase’si onuruna yukarı kaldırdı:
– Ey bizim Ulu Tanrı’mız Thaşho.
Beni bu kötü Nart geleneğinin uygulandığı son kişi yapmanı ve öcümü alacak birini buraya göndermeni senden diliyorum, diyerek boynuzun içindeki içkinin hepsini içti.
Ardından “Benden sonra sana hiçbir Nart dudağı değmesin!” diyerek boynuzu havaya doğru fırlattı.
İçki kadehini o andan sonra hiç kimsenin bir daha görmediği anlatılır. Çok ilginç şey değil mi?
Jemadıvıj’ın rengi morardı.
Can çekişmeye başlayınca Cılahsten’in buyruğuyla uzaklaştırıldı ve bir uçurumdan aşağı atıldı.
Zavallı Jemadıvıj’ın yaşamı böyle son buldu.
Beri yandan Aleglerin evinde toplanmış olanlar yiyor, içiyor, dans edip eğleniyorlardı.
Bu arada Savsırıko seferden dönmüştü. Annesi onu hemen karşıladı, attan inmesine fırsat vermeden:
– Oğlum, sana söyleyeyim: Zavallı Jemadıvıj öldürülmek üzere Aleglerin evine götürüldü, elinden geliyorsa onu kurtar.
Öldürülmüş olursa öcünü almadan da geri dönme, dedi.
Savsırıko atından inmeden doğruca Aleglerin evine gitti ve durumu öğrendi.
Savsırıko şölen yerinin tam ortasına dikilip Nartlara seslendi:
– Nartlar, hele beni bir dinleyin! Cılahsten sizi içirdi, aklınızı başınızdan aldı, utanmadan oynuyor, eğlenip duruyorsunuz.
Sizi gidi kötü Nartlar sizi, yaşlandı diye Jemadıv gibi biri öldürülür mü hiç?
Jemadıv’ın yaptığı iyilikleri hepiniz biliyorsunuz, ne çabuk unuttunuz?
Yolunuzu kaybettiğinizde yolunuzu gösteren o olmaz mıydı, az mı beyaz tuz getirmenizi sağlamıştı? diyerek kılıcına sarıldı.
Cılahsten ter dökmeye başlamıştı:
– Hey, Savsırıko, şölenimizi bize zehir etme, olan oldu artık! – diyerek elindeki içki dolu boynuzu Savsırıko’ya uzattı.
– Siz yapacağınızı yaptınız, sıra şimdi bende! – diyerek Savsırıko, uzatılan kadehi eliyle iterek savurdu.
Cılahsten de içlerinde olmak üzere birkaç kişiyi oracıkta yolcu etti, şölenin keyfini kaçırma pahasına da olsa Jemadıvıj’ın öcünü almış oldu.
Anlatan: Yermel Teras Atergos (Adıge Ermeni’si)
Нартхэр адыгэ эпос, cilt 7, Maykop, 1971, s. 78-80, 10 Ekim 1944’te Almanya Berlin’de yazıya geçirildi.
Özgün biçimi Maykop’taki Adıge Bilimsel Araştırma Enstitüsü’ndedir.
Not: Aleg’deki “g” sesi yazı dilinde “c” olarak okunur – Güncellenmiştir.
