“Şıv maf”, Bizi Birleştiriyor ve Düşündürüyor

Śey İbrahim adlı Adıge Ulusal Tiyatrosu “Şıv maf” (Uğurlu Atlı) oyununu ilk kez gösterime sundu.

Gösterinin açış konuşmasını Ulusal Tiyatro sanat yönetmeni Hakuy Aslan yaptı. Gösteriyi Dünya Tiyatro Günü nedeniyle ilk kez sunacaklarını söyledi.

Adıge Tiyatrosunun bulunduğu binanın yenilenmesindeki ve güzel bir görünüme kavuşmasındaki çabaları nedeniyle Adıgey Başkanı Kumpıl Murat’a, Adıge Hükümetine, yeni piyesler yazımı yarışması açan Adıge Cumhuriyeti Kültür Bakanlığına teşekkür etti, piyes yazma yarışı birinciliğini kazanan Rusya Yazarlar Birliği üyesi Derbe Timur’u tebrik etti.

Piyesi Adıge Cumhuriyeti’nin ünlü sanat emekçisi Yemkuj Anzor sahneye uyarladı.

Gösteri tarihte olup bitmiş bir olayı canlandırıyor. Sene 1850. Polonya (Rusya), Prusya (Almanya) sınırı, Lovits iline bağlı Skrinivits beldesindeki Rus Garnizonu (*). Burada yaşanmış olan bir olay piyesin konusu.

– 200 yıl önce yaşayan Adıgelerin görüntülerini ve dünyaya bakış açılarının neye benzediğini göstermek istedik, – dedi yönetmen Yemkuj Anzor. – Adıgelerin barışı güçlendirmek için uğraş veren kişiler olduklarını “Uğurlu Atlı” (Şıv maf) piyesinde vurguladık.

Aşk gençleri etkiliyor

Şıvmaf rolünü oyuncu Huadeko Azımat oynuyor. Alman savcının kızı rolünü de Thakuaho Marcenet canlandırıyor.

Adıge genci ile Alman kızı arasında bir yakınlaşma doğuyor. Ğubjeko Şıvmaf, barış ve mutluluk taşıyıcısı biri olduğunu kıza söylüyor. İlk buluşmada birbirlerine ilgi duyuyorlar. Huadeko Azımat’ın rolü kısa sürede izleyiciyi etkiliyor. Bir Adıge’nin, nerede olursa olsun Adıge olarak kaldığını kıza söylüyor, ulusuna duyduğu saygıyı belli ediyor ve ulusunu yüceltiyor.

– Adım Margrese, – diyor kız.

– Marzet adını almış bir Adıge hanımefendisi olacaksın, – diyor kıza Şıvmaf gülerekten.

Derken Prusya askerleri Adıge savaşçılara yetişiyor ve silahlarını bırakmalarını istiyorlar.

Şıvmaf, Adıgelerin silahlarını bırakmalarının Adıge geleneğine aykırı olduğunu söylüyor. İki taraf anlaşamıyor, silahlı bir çatışma başlıyor. İşin ilginç yanı, en şiddetli çatışma anında bile Şıvmaf, yanındaki Salih ile Beçmıze’ye: “Askerlere değil, boşluğa ateş edin!” diyor.

Şıvmafe’nin arkadaşları çatışmada vurulup ölüyorlar, kendi de ağır yaralanıyor.

Mahkeme kimi suçlu bulacak?

Olay yargıya taşınıyor, baş savcı rolünü Adıge Cumhuriyeti ulusal oyuncusu Tharkoho Tevçoj oynuyor. Oyuncu böyle bir role ruh katmanın kolay olmadığını söylüyor. Baş savcı duruşmada Şıvmaf’ın suçlu bulunmasını ve ölüm cezasına çarptırılmasını istiyor.

Yargıç, Adıge Cumhuriyeti onursal oyuncusu Ahmet Artur. Rolünü iyi oynuyor. Görevini yerine getirmek için duruşmada söylenen sözleri özetleyerek yazıyor, not tutuyor.

Vekil (avukat) rolünü Adıge Cumhuriyeti kıdemli oyuncusu Beğuşe Anzor canlandırıyor. Karşılaştırmalar yaparak, notlar okuyarak gerçeği ortaya çıkarmaya, dile getirmeye çalışıyor.

Alman kızını susturma ve engelleme çabası aralıksız sürüyor, ama kız Şıvmaf’tan vazgeçmiyor. Ğubjeko Şıvmaf’ın ağır yaralandığını, katlandığı sıkıntıları görüyor. “İyileşmeye bak, seni bekleyeceğim”, – diyor kız Şıvmaf’a.

Adıge’yi farklı yapan…

Margrese Adıge atlısını dinlerken onu sevdi, Adıgelerin gelenek ve göreneklerini ve tarihlerini daha yakından öğrenmek istedi.

Adıge’yi, Adıge olarak olumlu tanıtma konusunda oyun yazarı ile yönetmenin başarılı olduklarını söyleyebilirim. Avukat Wolf savcıya karşı sert bir savunma yapıyor, Adıgelerin barışçı ve barışın taşıyıcısı bir ulus olduğunu, gelenek ve karakterlerinin adalet temeline dayandığını vurguluyor. Adıge atlısının yaşam tarzı, onun içinden çıktığı ulusun neye benzediğini, haydut ve yağmacı olmadıklarını anlatıyor.

Şıvmaf, arkadaşları Salih ile Baçmıze’yi (A. Jude ve A. Boleko) unutmuyor, onları yitirmiş olsa da, onlara sorular sorma gereğini duyuyor.

Yönetmen ile oyuncuları başarılı bulmamız, yaşamı yansıtırken, rollere birer ruh katmış olmalarına bağlıyoruz. Çok zor durumlara düşmüş olsalar bile, Adıge gençleri kişiliklerini yitirmiyor, yiğitliği elden bırakmıyorlar. Aşk konusuna değinirsek, Alman kız, başsavcı babasının dediklerini dinlemiyor, Adıge gencini sevmeyi sürdürüyor.

Delikanlı ile kız birbirlerini güler yüzle karşılıyorlar, gelenekle uyumlu karşılıklı bir sevgi için hazır olduklarını görebiliyorsun. M. Huadeko ile M. Thakuaho’nun rollerine kattıkları kanatlar seni yeryüzünün değişik ülkelerinde gezdiriyor, uçuruyorlar gibi. Bir Adıge’nin Adıge olarak her ülkede yaşamayı başaracak biri olduğunu görsek de, Şıvmafe (Uğurlu Atlı) tarihi toprağını, kendi Adıge ülkesini hiçbir şeye değişmiyor, yurt sevgisini üstün tutuyor.

Doğduğu yere dönmek istediğini Şıvmafe birkaç yerde söylüyor. Yargıcın verdiği karar sevindirici. Suçlu olmadığını anlayarak Adıge atlısını serbest bırakıyorlar. Tanık kişi rollerini canlandıranları da kutlamamız gerekir. Oyuncu Hakuy Anzavır, doğrusunu söylemek gerekirse eksiklikleri kapatmada oyun sanatının önemini ortaya koymayı başardı.

Oyun iki perdelik. İzleyiciler temsili beğendiler. Kabardey-Balkar Hükümeti adına Şevey Albert (Шъэой Альберт) bir konuşma yaptı, temsilin Adıge yaşamını yansıttığını, tarihsel oyunun yaşanmış olaylara dayanılarak yazıldığını belirtti. Yönetmen Yemkuj Anzor, Kabardey-Balkar yöresinden. Sanat, cumhuriyetler arası bağları daha da güçlendiriyor.

Temsil sonrası Bırsır Batırbıy, Zıha Zavırbıy, Meşfeşşu Necdet, Łıbzıv Aslan, Zıha Melaiçet, Ҭeşu Svetlana, Suleymanov Yunıs, Abıde Hisa (İsa), Łımışeko Ramazan, Ṡıquşo Aslan (ЦIыкIушъо Аслъан), Ğuçe Zamudin, adını sayamadığımız bayanlar, Çeğedıv Bibert ve daha başkalarının görüşlerini ilginç bulduk. Gösteride eksiklikler yoktu denemez. Yine de tiyatro temsili başarılı bulundu. Bu tür gösterilerin ülkeleri birbirine yakınlaştırdığını, barışçı yaşamı güçlendirdiğini ve bu gibi oyunlara gereksinim duyduğumuzu kanıtlamış oldular. Meşfeşşu Necdet kıyafetleri çok beğendiğini, Adıge yaşam tarzının tiyatro sahnesinde daha iyi ortaya konduğunu söyledi.

Adıgey’in devlet oluşunun 100. Yılı anısına Derbe Timur’un yazdığı piyes, Adıgeleri ve birlikte yaşadığımız ulusları birbirine yakınlaştırıyor.

Adıge Cumhuriyeti Devlet Danışmanı Thakuşıne Aslan, Adıge Cumhuriyeti Kültür Bakanı Avĺe Yure, Adıge Cumhuriyeti Sağlık Bakanı Meretıko Rustem, Hükümet üyeleri, Maykop kenti, rayonlar, kardeş cumhuriyetler ile Krasnodar Kray’dan gelip temsili izleyenlere “iyi günler!” diyoruz.

Yemţıĺ Nurbıy.

(*) – 1850’de Polonya; Rusya, Almanya (Prusya), Avusturya-Macaristan imparatorlukları arasında paylaşılmış durumdaydı – hcy

Adıge mak, 29 Mart 2022